Ajans Haberciliği Ders Notları

 AJANS GAZETECİSİ 

Haber ajanslarında haber, görüntü, grafik üreten muhabirler ile ortaya çıkan bu ürünleri işleyen düzenleyen ve yayınlayan redaktör, editör yayıncılara ve bunların yöneticilerine ajans gazetecileri yaptıkları işe de ajans gazeteciliği denir. 

AJANS MUHABİRİNİN ÖZELLİKLERİ 

1) Gündemi sürekli takip eder. Her gün bir sonra ki günün gündemini hazırlar. 

2) Herhangi konuyu veya kişiyi izleyeceğini veya özel haberinin başlıklarını birim sorumlusu veya yöneticilere iletir. 

3) Zamanını çok iyi kullanır, zamanla yarışır. Hızlı olmak zorundadır. 

4) Haberin unsurunu, haberin doğruluğunu feda edecek kadar sorumsuzca kullanamaz. 

AJANS MUHABİRİNİN DİĞER MUHABİRLERDEN FARKI 

1) ZAMANI KULLANIM AÇISINDAN; Ajans muhabiri haber toplarken ve yazarken zamana bağlı değildir. Haberin önem ve özelliği dikkate alınarak ajans muhabiri tarafından derhal yayınlanabilir. 24 saatlik zaman dilimi içinde aralıksız haber sunabilir. Muhabirler günün belli saatine kadar haberini kaleme alır. 

2) HABER YAZIMI AÇISINDAN; Ajans muhabiri haberin kurumunun ajans haber formatında yazar. Ajans muhabiri flaşlar ve ön haberlerin ardından haberi genellikle önemlilik sırasına göre (ters piramit kuralı)’na göre oluşturur. 

3) DONANIMI AÇISINDAN; Ajans muhabiri genellikle bulunduğu coğrafyada yalnız çalışır. Haberi destekleyen fotoğraf ve video çekip bunları işleyebilmek için donanım ve bilgiye sahip olmalıdır. 

4) HABERCİLİK KRİTERİ AÇISINDAN; temel kriter ve prensibi doğru, tarafsız, objektif ve hızlı haberciliktir. Ajans muhabiri bu kriterlere uymak zorundadır. Habere yorum katmaz. Yorum yazmak zorunda ise haber ve yorumu birbirinin kesinlikle ayırmalıdır. 

AJANSIN ÖRGÜT YAPISI 

Muhabirler bir haberin başlangıç noktalarıdır. Sıkça kullanılan bir deyimle “Gazeteci yoksa haber de yoktur”. Ancak haber ajanslarının merkezlerinde sürekli gelişme halinde bilgili e deneyimli gazetecilikten oluşan etkili bir yazı işleri kadrosunun bulunması şarttır. 

AJANS HABERCİLİĞİNDE TEMEL İLKELER 

1) Toplumsal işlere sahip olan haber doğru ve objektif yazılmalıdır. 

2) Haber anlaşılır olmalıdır. 

3) 5n1k kuralı olmalıdır. 

4) Dil doğru kullanılmalıdır. 

5) Haber metni ilk paragraftan itibaren abonesi olan editörleri etkilemelidir. 

HABER AJANSININ İŞLEVLERİ 

1) Haber ya da haber için gerekli malzemeleri toplamak. 

2) Yazılı, görüntülü sesli haber üretmek 

3) Toplanan haber malzemelerini ya da üretilen haberleri üye olan abonelere dağıtmak, müşterilere satmak. 

 

 

 

HABER AJANSLARINDA YAYINCILAR 

Editör, Redaktör: HA muhabir tarafından yazılan haberleri son kez okuyup yayına veren yetkili kişilerdir. Kendilerine sunulan haberleri yazım kuralları tekniği dili ve kurumunun yayın politikası açısından inceler. Düzeltmeleri yapar ancak düzeltme yaparken haberin anlam bütünlüğünü bozmamaya özen gösterir. 

 

 

 

 

 

 

İŞ BİRLİĞİ ANLAŞMALARI 

 Ajanslar dünyanın dört bir yanında haber akışını kolaylaştırmak için muhabirler bulundurmalarının büyük harcamalara neden olması haber ajansları arasında iş birliği gündeme getirmiş. Ajanslar haber üretim toplama ve aktarma maliyeti yüksek olduğu için aralarında iş birliği imzalamayı kararlaştırmışlardır. Böylece ulusal pazarlarda uluslararası haber değişimi yaparak uygulamayı başlatırmışlardır. Charles Luis Havas’ın ölümünden sonra 1859’da Londra-Reuters, Berlin-Wolf arasında anlaşma imzalamıştır. 3 Ajansta dünyayı haber yayma tekeli açısından bölüştüler. 

Havas: Fransa, İtalya, İspanya, Güney Amerika 

Reuters: İngiliz imp., uzak doğu, Osmanlı 

Ortak: Mısır, Belçika. Öteki yerler isteyenlere serbest bırakılmış, anlaşma bölüşülen topraklarda başkasının muhabir bulundurmasını engellemiş, ancak haber dağıtımını tekele almıştır. 

 (AP)  ASSOCİATED PRESS’İN ORTAYA ÇIKIŞI 

1) ABD de 1848 yılında 6 gazetenin öncülüğünde New York Associated Press adıyla kuruldu. 

2) 1882’de AP ismini aldı. 

3) Amerika kıtasında bir çeşit tekel oluşturdu. 

4) 1932’de tam bir özgür çalışma işine girdi. 

5) 1944’te uluslararası haber ajansları ile arasında ki anlaşma ortadan kalktı ve bütün ajanslar tüm dünya ya tam bir serbest rekabet işine girdiler. 

YENİ DÖNEM 

21.yyın başlangıcında dünya geleneksel politik blokların ortadan kalktığı her alanda hiberal eğitimlerin güçlendiği teknolojik gelişmelerin sınır tanımaz bir hale gelmesi önemli değişimlere yol açtığı bir döneme girdi. Bu süreç hala devam etmektedir. İletişim, çizgi film egemenliğinin yanı sıra (walt disney) grup sahip olduğu Disney Channel’in yanı sıra uluslararası görüntü ajansı (WTN) çoğunluk hisselerinde elinde bulundurmalıdır. Aynı zamanda infoseek ile go networkü devreye sokmuşlardır. 

TİME WARNER 

Yazılı, görüntülü ve sesli iletişimin başta gelen devlerinden TİME WARNER dünya ölçeğinde sürekli yayın yapan CNN ile birleşmiştir. Böylece grup iletişim alanında dünya üzerinde 4 büyük olma niteliğine kavuşmuştur. 

NEWS CORPARATİON 

Rupert murdoch, görüldüğü gibi uluslararası iletişim gerçekte ABD, Avrupa ve Japon çok uluslu şirketlerin egemenliği altındadır. Ve bunlarla rekabete girebilecek tek bir devlet yoktur. Bu bağlamda telekomünikasyon sektörü küreselleşme olgusuna tipik bir Örnek’tir. Bu birleşmeler teknolojik yenilemenin yanı sıra hantallaşmayı önlemektir. İlk adımlar ABD, Japonya ve İngiltere tarafından atılmıştır. 

 

ULUSLARARASI HABER AJANSI 

Dünya kamuoyuna haber ulaştıran KİA arasında abonelerin uygulanmasıdır. 

ULUSLARARASI HABER AJANSI ÖZELLİKLERİ 

1) Birçoğu kooperatif özelliği taşır. 

2) Gerek ülke içinde gerek ülke dışında abone sayısı çok fazladır. 

3) Bol ve çeşitli haber vermektedirler. 

4) Çok geniş arşive kayıtlıdır. 

5) Çok yoğun rekabet içinde olduklarından dolayı en yeni ve en gelişmiş teknikleri uygulamaktadır. 

REUTERS AJANSI (İNGİLTERE) 

AGENCE FRANCE PRESS (FRANSA) 

KYODA (JAPONYA) 

TASS (RUSYA) 

 

 

 

 

TÜRKİYEDE HABER AJANSLARI 

Gelişimi; Kırım savaşıyla yapımcı basının ilgisini çeken neden olmuştur. İstanbul’da ilk yabancı ajans Havas ve Reuters’in birleşmesiyle 1870’te açılmıştır. İstanbul’da açılan 2.haber ajans “constantinable” ajansı olmuştur. 

OSMANLI TELGRAF AJANSI 

Türkiye’de ilk yerli haber ajansı Osmanlı telgraf ajansıdır. İngiliz ve Fransız hükümetlerinin yaptığı propaganda sonucu 1914’te kapanmıştır. 

TÜRKİYE HAVAS-REUTERS AJANSI 

İstanbul’a yerleşen yabancılar Türkiye’de kendi haberlerini yapmak amacıyla 1920 nisanda kurulmuştur. Mustafa Kemal Atatürk’ün milli mücadelenin yabancı ülkelere duyurulması için bu ajanstan yararlanmıştır. 1923 yılında kapatılmıştır daha sonra Anadolu ajansına bırakılmıştır. 

TÜRK HABERLER AJANSI 

Türkiye’de ilk telefoto 1961 yılında getirilmiştir. İlk fox bağlantısı sağlanmıştır. 1986’da kapatılıştır. 

İHLAS HABER AJANSU 

Türkiye’de 3 dalda yazılı görüntülü, fotoğraflı haber üretimi yapan ilk haber ajansıdır. 

ANKA HABER AJANSI 

Çok sesli haberciliğe katkı da bulunmak amacıyla gazeteci Altan Öymen tarafından kurulmuştur. Amacı özgür ve bağımsız ajans olmaktır. 

DOĞAN HABER AJANSI 

1999 yılında hürriyet ve millet haber ajansının birleşmesiyle kuruldu. 2018’de doğan holding, Demirören ajansına devretti. 

MERKEZ HABER AJANSI 

Ciner holding (Show TV) ait haber ajansıdır. 

ABC HABER AJANSI 

Dünyanın önemli fotoğraf ajanslarının Türkiye temsilciğini yapan ajanstır. 

MAGAZİN VE AKTÜEL HABER AJANSI 

Mak ajans, magazin haber üreten ilk ve tek ajans konumdadır. Ayrıca fısıltı gazetesi bu ajansa aittir. 

TÜRK EKONOMİK HABER AJANSI 

Ekonomi ağırlıklı imf dünya bankası gibi Türkiye’nin kredi notları, anlaşmalar haberin konularını oluşturur. 

İNTERPRESS (BASIN HABER AJANSI) 

Türkiye’nin ilk takip merkezidir. İstanbul ve Ankara’da şubeleri vardır. 2 ayda bir sistem güncellenir. 

AJANS PRESS 

Medya takip sistemidir. Medya izlemede full service ajans olarak yalızca Türkiye’nin değil dünyanın da sayılı medya izleme şirketlerinden biri haline gelmiştir. 

ANADOLU AJANSI 

Kuvayı milliye hareketinde doğmuştur. 

1924 yılında şirkete dönüştürülmüştür. 

Amacı doğru çabuk tarafsız ve çağdaş olmak. 

Anadolu ajansı malları devlet malı sayılır. 

ANADOLU AJANSI YAYIN İLKELERİ 

Anayasanın 133.maddesine göre devlet politikasına yasalara ahlaki değerlere gelenek ve göreneklere uymak zorundadır. 

AJANS HABERCİLİĞİNDE BAZI UYGULAMALAR 

GÜNDEM: Haber ajansa nitelikli olayların eylem söylem konu ya da önem sırasına göre yazıldığı listedir. 

GÜNDEM AMACI: Çalışanlara kolaylık sağlar 

BÜLTEN: konulara amblem veya bir yazı vermek. 

SIRA NUMARALARI: 1’den itibaren haberlere numara verilir. Her haberin kaçıncı sayfada kaçıncı paragrafta olduğunu belirtir. 

PARAF: Haberi yazanın, düzenleyenin adının baş harfleri haberin altına yazılır. 

SAAT: Haberin en kısa zamanda abonelere aktarıldığının simgesidir. 

FLASH FLASH FLASH: ilk olarak (AP) muhabiri tarafından 1906 da kullanıldı. Önemli dikkat çekici haberdir. En az 3 kez ard arda yazılır. 

SÜREKLİ HABER: Birkaç gün haber olabilir devam edebilir. Örneğin; Bir deprem bir sel bitmeyen haberler niteliğine gelir. Sıra numaraları önemlidir. Olayın gelişmekte olduğu belirtilir. Bu haber ile ilgili haber beklememeleri için (dikkat son haberdir) adlı yazı verilir. 

AMBARGO: Belirli bir süreye kadar yayın verilmemesi, yayının kapatılması yayın yasağı anlamına gelir. Ambargo göze çarpıcı bir yere yazılması gerekir. 

DÜZELTME: Bir ünvanın yanlış yazılması halinde yanlışlığın düzeltilmesidir. Haberin sonunda bu düzeltme bilgi olarak verilmelidir. 

İPTAL: Bir haber düzeltilmeyeceği söz konusuysa haberde topluca yanlışlar varsa yanlışlar düzeltilmeyecek gibiyse haber iptal edilir.